Thời Edo (1603-1868) là một thời kỳ thịnh vượng và phát triển của Nhật Bản. Đây là thời kỳ mà đất nước Nhật Bản được thống nhất dưới sự cai trị của Mạc phủ Tokugawa, và bắt đầu quá trình hội nhập với thế giới bên ngoài.
Trong thời kỳ Edo, Nhật Bản đã có những tiến bộ vượt bậc về kinh tế, văn hóa và xã hội. Kinh tế Nhật Bản phát triển mạnh mẽ, với sự phát triển của các ngành nông nghiệp, công nghiệp và thương mại. Văn hóa Nhật Bản cũng phát triển rực rỡ, với sự ra đời của nhiều nghệ thuật và văn hóa truyền thống nổi tiếng như kabuki, sumo,…
5 phút nắm 10 cách nói xin chào trong tiếng Nhật hay nhất
Trong bài viết này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về những sự kiện gắn liền với thời Edo trong lịch sử Nhật Bản nhé
1. Thời Edo là thời kỳ nào dòng chảy lịch sử Nhật Bản?
Thời Edo (江戸時代, tức là thời kỳ Giang Hộ), còn gọi là thời kỳ Tokugawa, kéo dài từ năm 1603 đến năm 1868.
Thời Edo, còn được gọi là thời kỳ Tokugawa, là một giai đoạn trong lịch sử Nhật Bản kéo dài từ năm 1603 đến năm 1868. Đây là một thời kỳ thịnh vượng và phát triển của Nhật Bản, nhưng cũng là thời kỳ bắt đầu suy tàn của chế độ phong kiến Nhật Bản.
Dành 5 phút hiểu kỳ thi tiếng Nhật thương mại BJT và lưu ý trước khi thi
Thời kỳ Edo bắt đầu khi Tokugawa Ieyasu đánh bại liên quân bốn mươi Daimyo miền Tây tại Sekigahara và nắm chính quyền. Ông được bổ nhiệm làm shōgun, trở thành người cai trị tối cao của Nhật Bản.
Tokugawa Ieyasu đã thực hiện một số biện pháp để củng cố quyền lực của mình, bao gồm:
- Chia đất nước thành các lãnh địa (han) và giao cho các daimyo cai quản.
- Thành lập bộ luật hợp pháp cho các gia đình quý tộc, tạo điều kiện cho chế độ Mạc phủ kiểm soát triều đình và Thiên hoàng.
- Thiết lập hệ thống đẳng cấp sĩ, nông, công, thương (shinokosho), cùng với việc hôn nhân giới hạn trong những người ở cùng một đẳng cấp.
Những biện pháp này đã giúp Tokugawa Ieyasu thống nhất đất nước và củng cố quyền lực của chế độ Mạc phủ.
Với sự thống nhất đất nước, kinh tế Nhật Bản đã phát triển mạnh mẽ. Công nghiệp và nghề thủ công phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Edo, Osaka, Kyoto. Giao thông được cải thiện, đem lại sự thịnh vượng cho buôn bán và thương mại nội địa. Các thị trấn mọc lên ngày càng nhiều và rất hưng thịnh.
Sự phát triển kinh tế đã dẫn đến sự ra đời của các tầng lớp mới trong xã hội Nhật Bản, bao gồm giới thương gia giàu có và giới nghệ sĩ.
Văn hóa Nhật Bản cũng phát triển rực rỡ trong thời kỳ Edo. Nghệ thuật kịch Kabuki và kịch Noh ra đời và phát triển mạnh mẽ. Nghệ thuật hội họa Ukiyo-e (tranh khắc gỗ) đạt đến đỉnh cao. Văn học Nhật Bản cũng có những bước phát triển quan trọng, với sự ra đời của các tác phẩm như “Thơ haiku” của Matsuo Basho, “Tiểu thuyết bình dân” của Ihara Saikaku, “Kịch của Chikamatsu Monzaemon”.
Từ cuối thế kỷ 18, chế độ Mạc phủ bắt đầu suy tàn do một số nguyên nhân sau:
- Sự tập trung của cải vào tay giới thương gia dẫn đến sự bất bình của các tầng lớp khác trong xã hội.
- Chế độ Mạc phủ gặp phải những khó khăn tài chính, samurai và nông dân rơi vào cảnh nghèo khó.
- Nạn đói kém và thảm hoạ thiên nhiên, cộng thêm thuế nặng mà chế độ Shogun và Daimyo bắt người dân gánh vác đã biến những người nông dân và các tầng lớp dân thường khác thành nghèo khổ.
Trước tình cảnh đó, các cuộc khởi nghĩa của nông dân bùng nổ. Cuối cùng, chế độ Mạc phủ đã bị lật đổ vào năm 1868.
Thời kỳ Edo là một thời kỳ quan trọng trong lịch sử Nhật Bản. Đây là thời kỳ đánh dấu sự kết thúc của chế độ phong kiến Nhật Bản và sự bắt đầu của thời kỳ Minh Trị Duy Tân.
2. Nền Văn Hóa Thời Edo
Trải qua Thời Edo, Nhật Bản đã chứng kiến sự phát triển nghệ thuật ukiyo-e, một biểu tượng đặc trưng của thời đại này. Nghệ thuật ukiyo-e không chỉ đơn thuần là tranh in mà còn là nguồn cảm hứng vô tận từ cuộc sống hàng ngày, bắt nguồn từ thế giới vui tươi và lãng mạn. Những bức tranh ukiyo-e không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mà còn là gương mặt của xã hội Thời Edo, phản ánh tầng lớp và phong cách sống độc đáo.
5 phút nắm 10 cách nói xin chào trong tiếng Nhật hay nhất
Không chỉ sở hữu nghệ thuật hình ảnh đặc sắc, thời Edo còn là giai đoạn quan trọng đánh dấu sự hình thành và phát triển của nghệ thuật kabuki. Kabuki không chỉ là một loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống, mà còn đậm chất cá nhân, sôi động và nổi loạn. Với những trang phục lòe loẹt và kịch bản độc đáo, kabuki đã làm say đắm không chỉ người dân Nhật Bản mà còn thu hút sự quan tâm của thế giới. Nghệ thuật kabuki mang đến cho thế giới một cái nhìn sâu sắc về cuộc sống, nghệ thuật và tâm hồn người Nhật trong thời kỳ đặc biệt này.
Lối sống truyền thống và giáo dục của người dân thời Edo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình bức tranh văn hóa của thời kỳ này. Hệ thống giáo dục chặt chẽ và những giáo lý truyền thống đã góp phần tạo nên một xã hội với những giá trị đạo đức cao. Sự tập trung vào giáo dục và sự rèn luyện tinh thần đã tạo ra một cộng đồng có tri thức và tầng lớp trí thức đáng kể, góp phần vào sự phồn thịnh văn hóa của Nhật Bản thời Edo.
3. Kiến Trúc và Thiết Kế Trong Thời Edo
Đền và lâu đài trong Thời Edo đều mang đậm chất văn hóa, từ việc sử dụng những đường nét uốn lượn tinh tế đến cách bố trí hài hòa của từng công trình. Các kiến trúc này không chỉ là biểu tượng về tôn giáo và lịch sử, mà còn thể hiện sự độc đáo và tinh tế trong nghệ thuật xây dựng.
Một ví dụ tiêu biểu là Đền Asakusa (Asakusa Shrine) ở Tokyo, xây dựng vào thế kỷ 17, là biểu tượng đậm chất Thời Edo với cổng chính rực rỡ và tượng phật imposant.
Lâu đài Himeji cũng là một điển hình khác của kiến trúc Thời Edo. Với hệ thống cổng và tường thành phức tạp, lâu đài này không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là biểu tượng của sự uy nghi và tinh tế trong thiết kế kiến trúc.
Dành 5 phút hiểu kỳ thi tiếng Nhật thương mại BJT và lưu ý trước khi thi
Ảnh hưởng của Thời Edo không chỉ giới hạn trong biên giới của Nhật Bản. Nếu bạn điều tra các kiến trúc hiện đại, có thể nhận ra nhiều yếu tố thiết kế được lấy cảm hứng từ thời kỳ này. Ví dụ, một số tòa nhà ở khu vực Akihabara ở Tokyo thường sử dụng các yếu tố kiến trúc Thời Edo để tạo ra sự hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại.
4. Phát Triển Tri Thức Trong Thời Edo
Dưới thời này, Nhật Bản dần dần tiếp thu khoa học và công nghệ phương Tây (gọi là Lan học, hay “rangaku”, “học vấn của người Hà Lan”) qua thông tin và những cu sách của thương nhân Hà Lan ở Dejima. Lĩnh vực học tập chính là địa lý, dược học, khoa học tự nhiên, thiên văn học, nghệ thuật, ngôn ngữ, cơ học ví dụ như nghiên cứu về các hiện tượng điện, và khoa dược học, với ví dụ về sự phát triển của đồng hồ Nhật Bản, hay wadokei, chịu ảnh hưởng của kỹ thuật phương Tây.
Sự hưng thịnh của Tân Nho giáo là sự phát triển tri thức quan trọng dưới thời Tokugawa. Nho học vẫn hoạt động tích cực ở Nhật Bản nhờ các nhà sư, nhưng dưới thời Tokugawa, Nho giáo đã thoát ra khỏi sự kiểm soát của Phật giáo. Hệ tư tưởng này đã thu hút được sự chú ý về một cái nhìn thế tục về con người và xã hội. Chủ nghĩa nhân đạo, chủ nghĩa duy lý và viễn cảnh lịch sử của học thuyết Tân Nho giáo hấp dẫn giới quan lại. Cho đến giữa thế kỷ 17, Tân Nho giáo là hệ thống triết học hợp pháp thống trị nước Nhật và đóng góp lớn cho sự phát triển các hệ tư tưởng kokugaku (“Quốc học”).
Kaitai Shinsho, chuyên luận đầu tiên của Nhật Bản về giải phẫu học phương Tây, xuất bản năm 1774.
Các nghiên cứu sâu và ứng dụng rộng rãi của Tân Nho đóng góp lớn trong việc thay đổi trật tự chính trị xã hội từ các quy tắc phong kiến đến đẳng cấp và các quy tắc định hướng cho những nhóm lớn trong xã hội. Luật lệ của nhân dân và các nhà Nho dần được thay thế bằng luật pháp. Các luật mới được phát triển, và các thể chế hành chính mới ra đời. Luận thuyết về chính quyền mới và cái nhìn mới về xã hội nổi lên với một sự cai trị toàn diện của Mạc phủ. Mỗi người có một vị trí riêng trong xã hội và phải làm việc để hoàn thành nhiệm vụ của đời mình. Cai trị nhân dân bằng nhân đức của những người có trách nhiệm thống trị. Chính quyền có quyền lực tuyệt đối nhưng có trách nhiệm với lòng nhân. Mặc dù hệ thống đẳng cấp do ảnh hưởng của Tân Ngo, chúng không hề giống nhau. Trong khi binh lính và tăng lữ ở dưới cùng của hệ thống tầng lớp Trung Hoa, thì với Nhật Bản, thành viên của tầng lớp này được coi là giai cấp thống trị.
Dành 5 phút hiểu kỳ thi tiếng Nhật thương mại BJT và lưu ý trước khi thi
Thành viên của tầng lớp samurai tôn trọng triệt để truyền thống bushi (võ sỹ) với một sự quan tâm mới trong lịch sử Nhật Bản và đỉnh cao là tư tưởng của các nhà Nho đang nắm quyền, dẫn đến sự ra đời của khái niệm bushido (“võ sỹ đạo). Một lối sống khác—chōnindō—cũng ra đời. Chōnindō (lối sống của người thành thị) là nét văn hóa riêng biệt nổi lên ở các thành phố như Osaka, Kyoto, và Edo. Nó khuyến khích lòng khao khát đạt đến những chuẩn mực bushido—siêng năng, trung thực, trọng danh dự, trung thành và thanh đạm—trong khi pha trộn niềm tin của Thần đạo, Tân Nho và Phật giáo. Nghiên cứu về toán học, thiên văn học, bản đồ học, kỹ sư, và nghề y cũng được khuyến khích. Người ta nhấn mạnh đến tài hoa của người thợ, đặc biệt là trong nghệ thuật. Lần đầu tiên, người dân đô thị có được khả năng vật chất và tinh thần để theo đuổi những hình thức văn hóa đại chúng mới. Họ kiếm tìm thú vui, hay còn gọi ukiyo (“phù thế”), quan niệm về thế giới của thời trang, giải trí, và khám phá đẳng cấp mỹ học trong các vật dụng và hoạt động thường ngày, bao gồm tình dục (shunga, “xuân họa”). Những phụ nữ giải trí chuyên nghiệp (geisha), âm nhạc, kịch nghệ, Kabuki và bunraku (múa rối), thi ca, văn học, và nghệ thuật, ví dụ như những bản khắc gỗ tuyệt đẹp (còn gọi là ukiyo-e), là tất cả những mảng của bức tranh nghệ thuật đang nở hoa. Văn học huy hoàng với những ví dụ về tài năng kịch nghệ Chikamatsu Monzaemon (1653-1724) và nhà thơ, nhà văn tiểu luận, và du ký Matsuo Bashō (1644-94).
5. Ảnh Hưởng của Thời Edo lên thời Hiện Đại
Thời kỳ Edo không chỉ là một trang lịch sử, mà còn là nguồn cảm hứng vô tận cho nghệ thuật, văn hóa và tri thức đương đại. Nghệ thuật ukiyo-e, xuất phát từ thời kỳ này, vẫn giữ vững sức hút và tạo nên những bức tranh sống động, truyền tải tinh thần và cảm xúc phong phú của thời Edo.
Ảnh hưởng của thời kỳ Edo còn lan tỏa đến các lĩnh vực khác như trang phục, kiến trúc, và thậm chí là hệ thống giáo dục. Đây không chỉ là lịch sử xa xôi mà còn là nguồn động viên cho sự phát triển sáng tạo và tư duy hiện đại. Nếu bạn là một người yêu thích nghệ thuật và văn hóa, thời kỳ Edo là điểm xuất phát không thể bỏ qua để hiểu rõ hơn về sự đa dạng và sức sống của văn hóa Nhật Bản ngày nay.
Hiện tại, tôi đang là giám đốc của EDOPEN JAPAN. Trong quãng thời gian làm việc tại một trường dạy tiếng Nhật, được tiếp xúc và sinh hoạt cùng các bạn du học sinh, năm 2018, tôi đã quyết định thành lập công ty nhằm cung cấp dịch vụ đào tạo ngôn ngữ Nhật và hỗ trợ du học. Tôi ưa thích học hỏi những nền văn hoá mới, làm quen những con người mới và từng có thời gian sinh sống tại Úc và Malaysia. Tôi tốt nghiệp khoa Kinh tế của đại học Sophia.
Leave a Reply